معرفی استان بوشهر|بوشهر ایران

 معرفی استان بوشهر

بوشهر ایران

استان بوشهر از استان‌های جنوبی ایران و هفدهمین استان بزرگ کشور به لحاظ مساحت است که در حاشیه خلیج فارس قرار دارد. مرکز این استان بندر بوشهر می‌باشد.

این استان به‌علت قرار گرفتن در ساحل استراتژیک خلیج فارس، صادرات و واردات دریایی، صنعت صیادی، وجود ذخایر نفت و گاز (پارس جنوبی و شمالی)، کشاورزی و نخلداری و وجود نیروگاه هسته‌ای از اهمیّت راهبردی و اقتصادی برخوردار است؛ به گونه‌ای که پایتخت انرژی ایران لقب گرفته‌است.

مبارزه مردم تنگستان علیه نیروهای خارجی در یکصد سال اخیر از شاخص‌های مهم تاریخی این استان است

جغرافیا

موقعیت

استان بوشهر از شمال به قسمتی از استان خوزستان و استان کهگیلویه و بویراحمد، از شرق به استان فارس، از جنوب و غرب به خلیج فارس و از جنوب شرق به قسمتی از استان هرمزگان محدود است. این استان با مساحتی حدود ۲۷٬۶۵۳ کیلومتر مربّع، جمعیّتی برابر ۱۱۶۳۴۰۰نفر دارد. استان بوشهر با خلیج فارس بیش از ۷۰۷ کیلومتر مرز دریایی دارد. استان بوشهر بین ۲۷درجه و ۱۹دقیقه تا ۳۰درجه و ۱۶دقیقه عرض شمالی و ۵۰درجه و ۱دقیقه تا ۵۲درجه و ۵۹دقیقه طول شرقی از نصف‌النهار گرینویچ قرار دارد.

تاریخچه استان

قدیمی‌ترین نشانه‌های به دست آمده از سکونت در سرزمین بوشهر، به عهد ایلامی و تمدن بین‌النهرین برمی‌گردد. در زمان مادها در آغاز سده هشتم قبل از میلاد سرزمین بوشهر جزء یکی از ایالتهای جنوب غربی آن دولت بوده و در زمان حکومت هوخشتره جزو ساتراپ‌نشین چهاردهم دولت ماد بوده‌است. از دوره هخامنشیان آثار با ارزشی در اطراف شهر برازجان کشف شده‌است.

در دوره ساسانیان و در زمان اردشیر بابکان شهر و رام اردشیری در دو فرسنگی شهر بوشهر بنا نهاده شد که اکنون خرابه‌های آن به نام ریشهر معروف است. شهر بوشهر در گذشته به اسامی لیان، ریشهر، راشهر، انطاکیه، بندر نادری یا ابوشهر نامیده می‌شده‌است. از اواخر قاجاریه تا سال ۱۳۱۶ کشور ایران به ۲۷ بخش تقسیم شده بود که بوشهر، بنادر و جزایر خلیج فارس یکی از این بخشها محسوب می‌گردید. از سال ۱۳۱۶ در تقسیمات جدید کشوری، بوشهر و توابع آن یکی از شهرستان‌های استان هفتم (فارس) محسوب شده و جزء قلمرو استانداری فارس گردید.

در سال ۱۳۳۹ تغییراتی در تقسیمات سیاسی کشور داده شد و بوشهر و توابع آن به نام فرمانداری کل بنادر و جزایر خلیج فارس به مرکزیت بوشهر از استان فارس جدا گردید. در اوایل دهه ۱۳۴۰ این فرمانداری کل و فرمانداری کل بنادر و جزایر دریای عمان تحت عنوان فرمانداری کل بنادر و جزایر خلیج فارس و دریای عمان ادغام گردید. در آذر ماه سال ۱۳۴۶ این فرمانداری کل به استان ساحلی تغییر نام یافت و بوشهر و توابع آن زیر نظر استانداری ساحلی به مرکزیت بندر عباس قرار گرفت.

در آذر ماه سال ۱۳۴۹ شهرستان‌های بوشهر و دشتستان تحت عنوان فرمانداری کل بوشهر از استان ساحلی جدا گردید و نهایتاً در تاریخ ۹ مهرماه ۱۳۵۲ استان بوشهر با دو شهرستان بوشهر و دشتستان تشکیل و پس از آن تاکنون به ۱۰ شهرستان تقسیم شده‌است.

مردم‌شناسی

جمعیّت

جمعیّت و پراکندگی: استان بوشهر بر اساس سرشماری سال۱۳۹۰ بالغ بر ۱٫۰۳۲٫۹۴۹ نفر جمعیّت دارد که از این مقدار، ۶۸٫۲ درصد در نقاط شهری و بقیه در نقاط روستایی سکونت داشته و کمتر از یک درصد آنان غیر ساکن هستند.

ساختار جنسی و سنّی: در این استان نسبت جمعیتی ۱۱۹ و تراکم جمعیت استان در سال ۱۳۹۰ برابر با ۴۵ نفر در هر کیلومتر مربع می‌باشد. نرخ رشدجمعیت از سالهای ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۰ برابر با ۳/۱۱درصد است بوشهر بالاترین میزان رشد جمعیت در ایران را داراست این نرخ بین سالهای ۷۰–۱۳۶۵ برابر با ۵۵/۲ بوده‌است. بعد تفکیک خانوار ۴٫۱ بوده‌است. .

ساختار جنسی و سنّی: وضع زناشویی: در مهر ماه ۱۳۶۵ ش در بین جمعیّت ۱۰ ساله و بیشتر نقاط شهری استان بوشهر ۱/۵۶ درصد از مردان و ۴/۶۵ درصد از زنان، حداقل یک بار ازدواج کرده بودند. این نسبت در نقاط روستایی برای مردان ۳/۵۶ درصد و برای زنان ۶/۶۳ درصد بوده‌است. نسبت افراد هرگز ازدواج نکرده در جمعیت ده ساله و بیشتر در نقاط شهری، برای مردان ۹/۴۱ درصد و برای زنان ۱/۳۳ درصد و در نقاط روستایی، برای مردان ۳/۴۲ درصد و برای زنان ۱/۳۵ درصد بوده‌است.

مهاجرت

منطقه بوشهر به لحاظ موقعیت سوق‌الجیشی و وجود شرکت‌های بزرگ نفتی و اجرای طرح‌های صنعتی بزرگ مانند نیروگاه اتمی بوشهر و کشتی سازی، نیروی انسانی فعال استان‌های مجاور و مناطق دیگر را به خود جذب کرده‌است. در داخل منطقه نیز جابه‌جایی جمعیّت افزایش یافته‌است، زیرا به علّت کمبود امکانات کشاورز به‌ویژه کمبود آب و زمین‌های مورد نیاز و نبودن امکانات رفاهی و نیز پایین بودن سطح درآمد کشاورزان، مهاجرت روستائیان به شهرهای استان شدت گرفته‌است. به علّت نزدیک بودن این استان به شیخ نشینهای خلیج فارس، عدّه‌ای از اهالی منطقه، برای کار و امرار معاش به کشورهای واقع در کرانه خلیج فارس و دریای عمان مهاجرت کرده‌اند.

زبان و گویش‌ها

نوشتار اصلی: گویش بوشهری

زبان بیشتر مردم استان بوشهر فارسی (گویش بوشهری) است. مناطق شمالی این استان با گویشی از زبان لری تکلم می‌کنند. لهجه‌ها و گویشها در روستاها بیشتر از شهرها تنوع دارد. برخی از اهالی جزیره شیف و بنادر کنگان و عسلویه نیز به زبان عربی صحبت می‌کنند. فارسی در منطقه بوشهر با گویش بردستانی، گویش دشتی، گویش تنگستانی، گویش کازرونی و گویش اچمی گفتگو می‌شود.

مردم سواحل خلیج فارس و جزایر آن به گویشی صحبت می‌کنند که رگه‌هایی از گویشها و زبانهای شبانکاره ای، بلوچی، ترکمنی، لری و برخی واژه‌های انگلیسی، هلندی، پرتغالی، هندی و عربی را داراست ولی استخوان‌بندی و ریشه آن فارسی است. مردم شهرستان‌های شمالی استان مانند دشتستان،  گناوه و به‌ویژه دیلم با زبان لری و مردم شهرستان‌های جنوبی مانند قسمت‌هایی از شهرستان‌های دیر، کنگان و به‌ویژه جم نیز به فارسی لهجه‌دار صحبت می‌کنند.

اقوام

نظرسنجی سال ۱۳۸۹

طی پژوهشی که شرکت پژوهشگران خبره پارس به سفارش شورای فرهنگ عمومی در سال ۸۹ انجام داد و براساس یک بررسی میدانی و یک جامعه آماری از میان ساکنان ۲۸۸ شهر و حدود ۱۴۰۰ روستای سراسر کشور، درصد اقوامی که در این نظر سنجی نمونه‌گیری شد در استان بوشهر به قرار زیر بود: ۷۲٪لر(۹۲٪ مرد، ۹۱٫۳٪ زن)، ۱ ترک (۱٪ مرد، ۱٫۱٪ زن)، ۴٫۱ عرب (۳٪ مرد، ۴٫۳٪ زن)، ۱/ ۲۲٪فارس (۲٪ مرد، ۲٫۲٪ زن)، ۰٫۵ سایر و ۰٫۵ بدون جواب بودند.

دین

بیشتر اهالی استان را پیروان اسلام تشکیل می‌دهند که اکثریت شیعه هستند و اهل سنت نیز بیشتر در شهرستان کنگان و عسلویه در جنوب شرق استان و جزیره شیف زندگی می‌کنند.

اقتصاد

استان بوشهر به دلیل وجود منابع عظیم نفت و بخصوص گاز پایتخت انرژی ایران لقب گرفته‌است.
اقتصاد استان به بخش‌های کشاورزی، تجارت، دامداری، شیلات و تا حدودی زیادی به صنعت متکی است.

تجارت با کشورهای عربی همسایه باعث رونق اقتصادی شده‌است.

کشاورزی

از نظر کشاورزی درختی این استان در تولید خرما یکی از استانهای مهم کشور می‌باشد و مهمترین مرکز کشت گوجه فرنگی خارج از فصل است. همچنین از باغ‌های محدود و کوچک مرکبات نیز به‌طور پراکنده برخوردار است. شهرستان دشتستان و تنگستان از لحاظ تولید سالانه خرما و مرکبات مقام اول و دوم را در استان کسب کرده‌اند. میزان تولید خرما در حدود هشتاد هزار تن و میزان تولید مرکبات حدود ده هزار تن است.

مهم‌ترین محصولات زراعی آن را گندم و جو آبی و دیم، تنباکو، پیاز، کنجد، سبزی، صیفی و نباتات علوفه‌ای تشکیل می‌دهد

صید ماهی و میگو یکی از مهمترین فعالیت‌های اقتصادی مردم این استان را تشکیل می‌دهد.

پرورش بز و گوسفند و گاو و شتر و طیور در استان رونق نسبی دارد.

استان بوشهر به دلیل اقلیمی یکی از مراکز مهم پرورش شتر در ایران می‌باشد و حدود ۳۰۰۰نفر شتر در آن ثبت شده‌است که در اغلب نواحی آن وجود داشته و به صورت سنتی نگهداری می‌شود. همه شترهای استان بوشهر از نوع یک کوهانه هستند و چهار نژاد دشتی (ذبه)، ترکی، عربی و نژادهای آمیخته در استان وجود دارد.

نژاد دشتی از مهمترین نژادهای شتر استان و از بهترین نژادهای پشمی کشور است که از پشم آن عباهایی بافته می‌شود که در داخل کشور و کشورهای حاشیه خلیج فارس از مقبولیت بالایی برخوردار است. صنعت عبابافی در استان بوشهر یکی از صنایع وابسته به شتر بوده‌است و هم‌اکنون تعداد محدودی کارگاه در روستای کردوان شهرستان دشتی به امر تولید پارچه عبا مشغولند



شبکه راه‌های زمینی

عمده‌ترین شبکه راه‌های زمینی استان عبارتند از:

    بوشهر ـ گناوه ـ دیلم ـ اهواز ـ تهران

    بوشهر ـ گناوه ـ دیلم ـ آبادان ـ خرمشهر

    بوشهر ـ چغادک ـ برازجان ـ شیراز

    بوشهر ـ چغادک ـ کنگان ـ بندر لنگه ـ بندرعباس

    جم ـ فیروزآباد ـ شیراز

به منظور تسهیل ارتباطات زمینی استان در حال حاضر پروژه‌های بزرگراه بوشهر ـ شیراز از محور چغادک _ برازجان و جاده اهرم ـ فراشبند و بزرگراه درون استان چغادک ـ عسلویه در حال انجام می‌باشد.

شبکه راه‌آهن

محور راه‌آهن شیراز-بوشهر-عسلویه هم‌اکنون در دست ساخت است.

قطعه اول پروژه به طول ۳۷ کیلومتر و قطعه دوم نیز به طول ۶۱ کیلومتر با اعتباری بالغ بر ۵۱ میلیارد تومان آغاز شده‌است

این محور از ایستگاه مرودشت در شمال شیراز آغاز و پس از عبور از رحمت‌آباد، ایزدخواست، فتح‌آباد، کوار، فیروزآباد، فراشبند، کلمه، اهرم و چغادک به بوشهر منتهی می‌شود. ادامه این محور نیز از اهرم شروع و پس از خورموج و بندر کنگان به بندر عسلویه منتهی خواهد شد.

به لحاظ وجود تأسیسات عظیم در پارس جنوبی و به منظور ایجاد فرصت‌های شغلی جدید و توسعه فعالیت اقتصادی محور بوشهر به سمت عسلویه در اولویت قرار گرفته‌است. تأمین اعتبار این پروژه توسط وزارت راه و نفت صورت گرفته‌است. طول کل پروژه راه‌آهن شیراز - بوشهر - عسلویه ۶۴۷ کیلومتر می‌باشد

بنادر

مهم‌ترین بنادر استان شامل بندر بوشهر، بندر گناوه، بندر دیلم، بندر ریگ، بندر دیر، بندر کنگان، بندر نخل تقی، بندر عسلویه می‌باشد.  بندر بوشهر با دارا بودن ۷ پست اسکله به طول بیش از ۱۱۷۰ متر، ظرفیت پذیرش کشتی‌های پانزده هزار تنی و تخلیه و بارگیری بیش از ۳ میلیون تن کالا در سال را دارد. این بندر دارای فضایی بالغ بر ۳۷ هزار مترمربع انبار سرپوشیده می‌باشد. اسکله مسافرتی والفجر نیز به جابه‌جایی بار و مسافر میان این استان و کشورهای حاشیه خلیج فارس می‌پردازد.

ورزش

تیم‌های ورزشی فوتبال استان

ایران جوان بوشهر

شاهین بوشهر

پارس جنوبی جم

شهرک‌های صنعتی

در این استان ۱۰ شهرک صنعتی با مساحتی بالغ بر ۱۴۰۰ هکتار وجود دارد. وضعیت شهرک‌ها و نواحی صنعتی در سطح استان بوشهر به شکل زیر است:

    شهرک صنعتی برازجان

    شهرک صنعتی اهرم

    شهرک صنعتی دلوار

    ناحیه صنعتی بنه گز در تنگستان

    شهرک صنعتی دیلم در ناحیه صنعتی بویرات (دیلم)

    شهرک صنعتی بندر ریگ در ناحیه صنعتی عربی (دشتی)

    شهرک صنعتی خورموج، دیر، کنگان و گناوه، دلوار در ناحیه صنعتی لمبدان (دیر)

مناطق ویژه اقتصادی

    منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس

    منطقه ویژه اقتصادی بندر بوشهر

    منطقه ویژه اقتصادی شمال استان

مراکز آموزش عالی و دانشگاه‌ها

۲۸ مرکز آموزش عالی، مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای و مؤسسات تحقیقاتی، نقش مهمی در تأمین نیروی انسانی متخصص مورد نیاز بخش‌های اقتصادی استان و مناطق همجوار ایفا می‌کنند که مهمترین آن‌ها عبارتند از:

بیمارستان‌ها

شماری از بیمارستان‌های استان عبارتند از:

ویژگیهای جمعیت

الف: جمعیت و پراكندی آن

جمعیت استان بوشهر كه در مساحتی حدود 23167 كیلومتر مربع زندگی می كنند در سرشماری 1375 خورشیدی 743675 نفر بوده كه از این تعداد 9/50 درصد در نقاط شهری و 1/49 درصد در نقاط روستایی سكونت داشته و كمتر از یك دهم درصد آنان غیر ساكن بوده اند.

ب: ساخت جنسی و سنی

در این استان در مقابل هر 100 زن 104 نفر مرد وجود داشته است. این نسبت در بین اطفال كمتر از یك ساله برابر 105 و در بین بزرگسالان (65ساله و بیشتر) برابر 107 بوده است.

ج : وضع زناشویی

در مهر ماه 1365 ش در بین جمعیت 10 ساله و بیشتر نقاط شهری استان بوشهر 1/56 درصد از مردان و 4/65 درصد از زنان ، حداقل یك بار ازدواج كرده بودند . این نسبت در نقاط روستایی برای مردان 3/56 درصد و برای زنان 6/63 درصد بوده است. نسبت افراد هرگز ازدواج نكرده در جمعیت ده ساله و بیشتر در نقاط شهری ، برای مردان 9/41 درصد و برای زنان 1/33 درصد و درنقاط روستایی ، برای مردان 3/42 درصد و برای زنان 1/35 درصد بوده است.

د: مهاجرت

منطقه بوشهر به لحاظ موقعیت سوق الجیشی و وجود شركتهای بزرگ نفتی و اجرای طرحهای صنعتی بزرگ مانند نیروگاه اتمی ، كشتی سازی ، نیروی انسانی فعال استانهای مجاور و مناطق دیگر را به خود جذب كرده است. در داخل منطقه نیز جا به جایی جمعیت افزایش یافته است. زیرا به علت كمبود امكانات كشاورزی ، خصوصاً كمبود آب اراضی مورد نیاز و عدم امكانات رفاهی و پائین بودن سطح درآمد كشاورزان مهاجرت روستائیان به مراكز و شهرهای استان صورت گرفته است. به علت نزدیك بودن این استان به شیخ نشینهای خلیج فارس عده ای از اهالی منطقه برای كار و امرار معاش به كشورهای واقع در كرانه جنوبی خلیج فارس و دریای عمان مهاجرت كرده اند.

نژاد :

با توجه به كشفیات باستانشناسی و مدارك مكتوب تاریخی ، معلوم گردیده است كه ایران من جمله استان بوشهر از آغاز رهگذر و محل سكونت نژادها و ملل گوناگونی بوده است ، زبانها و گویشهای مختلفی در این منطقه تكلم می شد . خصوصیات جسمانی متفاوتی در این سرزمین به هم آمیخته است .پیش از ورود و استقرار آریائیان در بوشهر ، نژادهادی بومی دراین منطقه می زیسته اند و مداركی كه از عصرحجر ، كاكولیتیك و برنز (مفرغ ) قدیم باقی مانده است بر این قضیه گــواهی می دهد كه علاوه بر نژاد مدیترانه ای نژادهای دیگر مانند : دراویدی ، سیاه پوست ،سامی ، عیلامی ، عرب درسرزمین بوشهر سكونت داشته اند و فرهنگهای متفاوتی درآنجا به هم اختلاط یافته است.

جغرافیای سیاسی :

استان بوشهر با مساحتی در حدود 23167 كیلومتر مربع بین 27 درجه و 14 دقیقه تا 30 درجه و16 دقیقه عرض شمالی و 50 درجه و 6&nh2sp; دقیقه تا 52 درجه و 58 دقیقه طول شرقـــی از نصف النهار گرینویچ در جنوب ایران واقع گردیده است . این اسنان از شمال به استان خوزستان و قسمتی از استان كهلیكویه و بویراحمد ، از جنوب و مغرب به خلیج فارس و قسمتی از استان هرمزگان و از شرق به استان فارس محدود می گردد .استان بوشهر دارای 8 شهرستان به نام های :

بوشهر (مركز استان ) ، تنگستان ، دشتستان ، دشـتی ، دیر ، كنـگان و گنـاوه و دارای 17 بخـش و 36 دهستــان می باشد و طبق آخریـن سرشـماری (1375 خورشیدی) جمعیت كل استان به 743675 نفر می رسد

آب و هوا :

عوامل متعددی از جمله كمی ارتفاع قرار گرفتن در محدوده عرض های جغرافیایی پایین ، مجاورت با دریا، وزش بادهای گرم جنوب غربی و بادهای گرم و مرطوب دریایی و عبور پاییزی زمستانی سیكلون های سودانی و مدیترانه ای از عوامل عمده تعیین كننده وضعیت اقلیمی منطقه می باشند.

این منطقه به دلیل نزدیكی به خط استوا و كمی ارتفاع به طور كلی دارای آب و هوای گرم ( نوع بیایان كناری ) است كه در داخل استان گرم و خشك و در سواحل گرم و نمناك است. حداكثر مطلق دمای استان 5/52 درجه سانتیگراد و حداقل مطلق درجه حرارت به 1- درجه سانتیگراد می رسد میانگین دمای سالانه بوشهر 7/25 درجه سانتیگراد است . تغییرات فصلی درجه حرارت نیز تابع تغییر تابش خورشید در طول سال است اختلاف درجه حرارت در ماه های زمستان و تابستان نسبتا" زیاد و حدود 2/19 درجه سانتیگراد است بین فصول زمستان و پاییز و بهار و تابستان اختلاف كم تری مشاهده می شود.

میانگین بارش سالانه استان بوشهر 220 میلیمتر است این بارندگی ها در فصول پاییز و زمستان روی می دهد، به طور كلی استان بوشهر 6 ماه از سال گرم، دو ماه تقریبا" معتدل تا سرد و حدود چهار ماه از سال معتدل تا گرم می باشد. نم موجود در ساحل دما را تا حدودی متعادل می كند اما در صد رطوبت در برخی از ماه ها چنان بالا می رود كه به حد اشباع می رسد. در این حالت هوا از فعل انفعالات می افتد و یك هوا دم كرده و كم تحركی به وجود می آورد كه اصطلاحا" به آن شرجی می گویند.

چشمه ها :

در این استان تعدادی چشمه های گوگردی و آب شیرین وجود دارد كه مهم ترین آن ها عبارتند از :

1- چشمه های گوگردی دامنه های شرقی دشت برازجان ( چشمه آب گرم دالكی ) كه آب آن ها دارای تركیبات گوگردی است . این چشمه ها به رودخانه دالكی می ریزند.

2- چشمه های آب گرم منطقه اهرم از جمله چشمه آب گرم آقا میراحمد كه به علت عمق زیاد برای معالجه بیماری های پوستی بسیار مورد توجه است.

3- چشمه آب اباد اهرم

4- چشمه های آب شیرین ناحیه خائیز اهرم كه تعداد آن ها نسبتا" زیاد بوده و دارای كیفیت بسیار خوبی هستند، چشمه زیبای بنیان پر آب ترین چشمه این ناحیه می باشد.

5- چشمه های منطقه فاریاب كه از به هم پیوستن آب ان ها رود فاریاب و آبشار زیبای فاریاب تشكیل می شود مهم ترین چشمه این منطقه چشمه تنگ فاریاب سات كه اهالی روستای فاریاب برای آبیاری باغ های خود از ان استفاده می كنند .

علاوه بر چشمه های فوق چشمه كوچك تر و كم آب تر در نواحی دشتستان و جم و ریز وجود دارد همچنین در نزدیكی روستای زیراه سعد آباد آثار یك رشته قنات قدیمی كه به صورت یك آبشار حداكثر دو متری در دره حاصلخیز و زیبا كه خود ایجاد كرده سقوط می كند . همراه با پوشش گیاهی آن منظره زیبایی را به وجود آورده است.

جنگل ها و مراتع :

وسعت پوشش جنگلی استان بوشهر 334200 هكتاراست كه 94/18 در صد از كل وسعت منابع طبیعی استان را تشكیل می دهد. با در نظر گرفتن شرایط اقلیمی حاكم بر منطقه در حال حاضر جنگل های استان عموما" جنبه حفاظت شده داشته و اصولا" مورد بهره برداری قرار نمی گیرند.

مراتع :

وسعت كل مراتع استان بوشهر در حدود 1/1 میلیون هكتار می باشد كه شامل مراتع دشتی و كوهستانی است. قریب 600 هزار هكتار از این مراتع در حاشیه خلیج فارس قرار دارد كه به علت شوری شدید خاك و وجود گیاهان نامرغوب ( از لحاظ تعذیه دام ) قابلیت استفاده چندانی ندارند ولی در فصول زمستان و اوایل بهار چشم اندازی خیره كننده در بسیاری از نقاط استان ایجاد می كنند.

بقیه مراتع استان كه حدود 1/1 میلیون هكتار می باشد از نظر عوارض طبیعی به دو قسمت تقسیم می گردد. یكی مراتع دشتی حاشیه خلیج فارس تا ارتفاع 70 متر كه دارای شیب كم و بسیار یك نواخت می باشد. در بخش ساحلی، به دلیل بالا بودن سطح سآب های زیرزمینی گیاهان شور پسند سالسولا پوشش عمده را تشكیل می دهد و به تدریج كه به طرف ارتفاعات كم پیش می رویم گیاهان دیگری مانند اتریپلكس و سالكورنیا جای گزین می گردند.

ناحیه شمالی و شرقی استان از ارتفاع تقریبی 70 بالاتر كه دارای آب و هوای ملایم تر می باشد، از تنوع گیاهی بهرتی برخوردار است پوشش گیاهی این مراتع را عمدتا" گیاهان علفی با گونه غالب بهمن و انواع لگم های گرمسیری از قبیل یونجه، شبدر، ماشك گل خوشه ای نوعی اسپرس و غیره همراه با گونه های بوته ای خانواده بقولات مانند:

گون، اتنگرس و نوعی درمنه و گونه های درختی و درختچه ای مانند : كنار، بنه، بادام كوهی و كلخنگ تشكیل می دهد.

چشم اندازهای كوهپایه ای :

در استان بوشهر رویش گیاه همزمان است با فصل مرطوب ( فصل بارندگی ) به همین جهت در كوهپایه های منطقه دشتستان، تنگستان دشتی و جم و ریز در فصول پاییز، زمستان و اوایل بهار پهنه های وسیعی از گل های رنگارنگ و مراتع سرسبز و زیبایی به وجود می آید كه در نوع خود بی نظیر است این مناظر را می توان در مسیر جاده اهرم، برازجان ن كوهپایه های خورموج، پشتكوه، اطراف زیارت و محدوده كوهستانی شهرستان گناوه با كهكیلویه مشاهده كرد.

بادهای محلی :

در واقع قسمتی از همان توفان های خلیج فارس هستند كه در اثر اختلاف فشار بین بیابان عربستان و ارتفاعات جنوب ایران ( زاگرس) در ایران در فصول مختلف پدید می آید این بادها تقریبا" در تمام سواحل خلیج فارس می وزند و درنقاط مختلف فارس دارای اسامی متفاوت هستند بنا به مقتضیات زمانی یعنی فصول وقوع آنان و تصور ذهنی دریانوردی در خلیج فارس انجام می شده و خطرات ناشی از آن به نام های گوناگون معروف است كه مهم ترین آنان ها عبارتند از :

لیمو ( یا لحیمر ) لچیزب، باد شمال، باد سهیلی ، باد غبوب، باد تریه، باد سبعه، باد پیرزن و ... وقوع بیشتر این بادها در فصل پاییز و زمستان است.

در استان بوشهر تعدادی رودخانه های دائمی و فصلی وجود دارد علاوه بر آب های سطحی تعدادی چشمه های گوگردی و آب شیرین در اطراف برازجان و اهرم وجود دارد كه برخی از آن عبارتند از چشمه های گوگردی دامنه های شرقی دشت برازجان ( اطراف دالكی ) چشمه های آب گرم منطقه اهرم، چشمه های آب شیرین خائیز كه تعداد آن ها نسبتا" زیاد و دارای كیفیت بسیار خوبی هستند ، چشمه های منطقه فاریاب كه از به هم پیوستن آن ها رود فاریاب تشكیل می شود و مهم ترین چشمه این منطقه چشمه تنگ فاریاب است.

جغرافیای اقتصادی :

وضعیت و جایگاه صنعت استان :

از مهمترین شاخصه هایی كه می تواند جایگاه صنعت استان را در مجموع صنعت كشـــــــــــــور مشخص نماید تعداد كارگاههای بزرگ صنعتی ، میزان استغادل سرمایه گذاری >، ارزش افزوده و بهــره وری نیروی كار است كه طی دهه های گذشته وضعیت این شاخص ها در سطح استان به شرح ذیل بوده است نرخ رشد اشتغال در بخش صنعت استان در دو مقطع 1365 و 1375 برابر 5/28 و 4/101 درصد در سال 1365 به طور قابل توجهی بیش از متوسط كل كشور می باشند و سهم اشتغال بخش صنعت از 9/4 درصد در سال 1365 به 1/6 درصد در سال 1375 افزایش یافته است .

تعداد كارگاههای بزرگ صنعتی استان طی سال های 73 ـ 1355 در حدود 6 برابر افزایش یافته و میزان اشتغال در این واحد نیز نزدیك به 5/4 برابر افزایش یافته است سهم تعداد كارگاههای بزرگ صنعتی استان از كل كشور طی دوره فوق دائماً رو به افزایش بوده است .

ارزش افزوده كارگاههای بزرگ صنعتی استان به قیمت جاری طـــــــی سال های 73 ـ 1353به طور متوسط سالیانه در حدود 26 درصد رشد داشته است. كمبود شدید تأسیسات زیر بنایی ، تسهیلات و تجهیزات شهری . خدمات آموزشی. بهداشت و درمان . كمبود نیروی انسانی متخصص و از همهمهمتر دوری از مراكز تصمیم گیری كشور و نقش ناچیز آن در سلسله مراتب در قبل و بعد از انقلاب اسلامی موجبات توسعه یافتگی مور نظر یا انتظار صنعت را در استان فراهم نیاورده است. علی رغم عوامل فوق مهمترین دلیل عقب ماندگی بخش صنعت در استان ، سهم بسیار پائین وناچیز سرمایه گذاری بخش عمومی در استان است .

بیش از نیمی از اشتغال زایی بخش صنعت در كشور از طریق شركت های دولتی انجام شده است در حالتی كه ظرفیت اشتغال زایی بخش عمومی در استان بوشهر نزدیكبه 4درصد بوده است . علی رغم بهبود نسبی گسترش صنعت خصوصاً صنایع كوچك در استان طی دو دهه اخیر تغییر محسوسی در سهم شاخص های بخش صنعت استان از كل كشور ایجاد نشده است . كه البته با در نظر گرفتن سهم ناچییز بخش عمومی در اشتغال و ارزش افزوده و سرمایه گذاری، عقب ماندگی بخش صنعت استان كاملاً طبیعی به نظرمی رسد . با توجه به قابلیت هایی كه در پی می آید سرمایه گذاری هر چه بیشتر بخش عمومی و خصوصی را در بخش صنعت استان اقتضا می نماید.

روند تغییرات سیرتوسعه صنعتی :

صنعت در استان بوشهر در آغاز راه جوان است و بر اساس آمارهای موجود قبل از پیروزی انقلاب اسلامی تعداد 17 واحد صنعتی با سرمایه گذاری یك میلیارد ریال در استان راه اندازی شده كه منجر به اشتغال 1363 نفر گردیده است ، عمده اشتغال صنعتی استان در قبل از پیروزی انقلاب واستقرار نظام جمهوری اسلامی مربوط به شركت های صنعتی دریایی ایران (صدرا)‌ و كارخانه اعتمادیه بوشهر و مابقی مربوط به چند واحد یخ سازی و چند واحد گچ بری سنتی می باشد.

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و استقرار نظام جمهوری اسلامی در ده سال 1367 ـ 1358 تعداد 143 واحد صنعتی با سرمایه گذاری 10 میلیارد ریال به بهره برداری رسیده كه منجر به اشتغال 1689 نفر گردیده است غالب واحدهای به بهره برداری رسیده طی این دوره زمانی ، واحدهای تولیدی درب و پنجره سازی آهنی و آلومینیمی ، بلوك و موزائیك ، مصنوعات چوبی و گچ بزی سنتی بوده است .

از قبل از پیروزی انقلاب اسلامی تا پایان سال 1367 غالباُ تعداد 248 فقره موافقت اصولی جواز تأسیس ) با پیش بینی سرمایه گذاری 58 میلیارد ریال و پیش بینی اشتغال 133 نفر صادر گردیده كه در سال های بعد به ثمر نشسته و تبدیل به واحدهای صنعتی دایر گردیده اند .

در طی برنامه اول توسعه اقتصادی و اجتماعی كشور همزمان با آغاز دوران سازندگی و بهدنبال شكل گیری نسبی صنعت در استان بوشهر صنعت در این دوره سرعت بیشتری یافته به طوری كه در طی برنامه 124 واحد تولیدی با سرمایه گذاری 4/36 میلیارد ریال به بهره برداری رسیده اند كه منجبر به اشتغال 2039 نفر گردیده است . بیشترین سرماهی گذاری صنعتی در این دوره متوجه صنایع غذایی مرتبط با صنایع شیلاتی (شامل بسته بندی خرما و فراورده های جانبی آن ) بوده است . طی این برنامه تعداد 438 فقره جواز تأسیس با سرمایه گذاری ثابت 2/584 ملیلیارد ریال صادر گردیده است .

طی برنامه دوم توسعه ، تعداد 153 واحد تولیدی با سرمایه گذاری 165/150 میلیارد ریال به بهره برداری رسیده كه منجر به اشتغال 3078 نفر گردیده است .

8/21 درصد اشتغال ایجاد شدهدر بخش صنایع نساجی و جرم ، 9/19 درصد در بخش صنایع غذایی و دارویی 9/18 درصد در بخش صنایع خودرو و نیز محركه 15 دوره تعداد 494 فقره جواز تأسیس با سرمایه گذاری ثابت 11/1248 میلیارد ریال و پیش بینی تعداد كل جواز تأسیس صادره در سال 1378 ، 153 واحد تعداد پروانه بهره برداری 45 فقره ، میزان سرمایه گذاری انجام شده 32759 میلیون ریال و تعداد اشتغال 471 نفر بوده است . گرایش سرمایه گذاری بخش خصوص در استان بوشهر در سال 1378 بیشتربه سمت صنایع غذایی ، كانی غیر فلزی و سلولزی و شیمیایی بوده است .

بیش از 80% تعداد واحدها نزدیك به 93درصد سرمایه گذاری پیش بینی شده و بیش از 83 درصد اشتغال پیش بینی شده واحدهایی كه در سال 1378 جواز تأسیس گرفته اند مربوط به 3نوع صنعت مذكور بوده است . تعداد واحدهای فعال استان تا پایایان آبان ماه سال 1379 . 264 واحد با مجموع سرمایه گذاری 170025 میلیون ریال و اشتغال 5564 نفر افزایش یافته است .


عمده واحدهای فعال استان به تفكیك توزیع میزان سرمایه گذاری انجام شده در شهرستان ها عبارتند از :

51 درصد در شهرستان كنگان ، 2/4 درصد شهرستان دیر ، 2/3 درصد در شهرستان دشتی 2/1 درصد در شهرستان تنگستان و 6 درصد در شهرستان گناوه .توزیع میزالن سرمایه گذاری انجام شده بر حسب نوع صنعت عبارتند از 5/25 درصد صنایع غذایی و دارویی ، 22 درصد صنایع شیمیایی ، 90/12 درصد صنایع كانی غیر فلزی ، 2/11 درصد صنایع خودرو و نیروی محركه ، 85/10 درصد نساجی و چرم ، 7/9 درصد صنایع سلولزی ، 2/5 درصد صنایع فلزی ، 6/2 درصد صنایع ماشین سازی و تجهیزات 4% درصد صنایع ریخته گری و 3% درصد در صنایع برق و الكترونیك مهم ترین محصولات تولیدی شركت های صنعتی فعال استان بوشهر شامل انواع ماكارونی ، آرد ، بستـه بندی ، خرما ، عمل آوری ماهی و میگو ، كسر و تن ماهی ، كیك و كلوچه ، محصولات جانبی خرما ، تولیدات انواع تور ماهی گیری ، چرم مصنوعی ، رنگ و رزین ، نایلون و نایلكس ، دستمال كاغذی ، پوشك كامل بچه ، نوار بهداشتی و گونی ، حصیر ،‌انواع قطعــــات فایبر گلاس ، قایق فایبر گلاس ، تولید و تعمیر كشتی&nh2sp; ، ساخت سكو ، تولید انواع شوینده ها ، تولید خوراك میگو می باشد كه عمدتاً در دو شهرستان بوشهر ودشتستان قرار دارند . عمده ترین محصولات صادراتی واحدهای تولیدی استان نیز شامل حصیر پلاستیكی ، كنسر و تن ماهی ، میگو منجمد شده ، نوار بهداشتی ، دستمال كاغذی ، نایلون و كیسه فریزر ، متانول ، انواع میگو پرورشی و دریایی با سر و بدن ، گونیهای پلاستیكی و شن شكتر و غیره می باشد.

در سال 1378 مقدار و ارزش از میان كل صادرات كالاهای غیر نفتی به ترتیب سهمی معادل 15/1 ، 5/2 درصد را دارا بوده است .كنسرو ماهی با اختصاص 6/43 درصد و حصیر پلاستیكی با 40/1 درصد به ترتیب بیشترین و كم ترین سهم از مجموع كل صادرات را بخود اختصاص داده اند. آمار صادرات كالاهای صنعتی نشان میدهد كه به لحاظ قابلیت های استان در بخش پیلات می توان با راه اندازی و بهره برداری صنایع تبدیل و فن آوری در صنایع پسلاتی ارزش افزوده بالایی را در این بخش ایجاد نمود.

شهرستان های استان بوشهر

بوشهر     تنگستان      جم      دشتستان     دشتی    

دیر            دیلم           عسلویه          کنگان        گناوه

وضع موجود محورهای توسعه صنعتی :

موقعیت جغرافیایی و شرایط آب و هوایی استان علی رغم ایجاد برخی محدودیت ها در توسعه بخش صنعت در استان ظرفیت های بالقوه ای را در برخی زمینه ها خصوصاً آن جا كه به شرایط طبیعی استان مربوط می شود ایجاد كرده است . با توجه به وجود طولانی ترین ساحل در كشور و كشت گسترده غیلات در استان طی سال های اخیر بیشترین سرمایه گذاری در صنایع غذایی مرتبط با صنایع شیلاتی و غیلاتی صورت گرفته است .

واحدهای عمل آوری میگو به واسط ارز آوری و سود مناسبی كه دارند توسعه فوق العاده ای داشته و توسعه مزارع پرورش میگو در استان كه هر ساله از بازدهی بیشتری نیز برخوردار می شوند چشم انداز توسعه هر چه بیشتر واحدهای عمل آوری را در استان طی سال های آینده بهتر نموده است . بیشترین میزان سرمایه گذاری ریالی پس از بخش صنایع غذایی به منسوجات و كانی های غیر فلزی اختصاص داشته است . امكان تأمین مواد اولیه ساخت منسوجات به دلیل گسترش واحدهای پتروشیمی در كشور و نیاز استان و سایر استان های ساحلی به صنایع مرتبط با دریا سرمایه گذاری در تولید تور ، نخ تابیده و طناب پلاستیكی را افزایش داده است .

هنرهای سنتی :

هنرهای سنتی استان بوشهربه دلیل دوربودن از مركز وهمچنین نبودن مواداولیه در منطقه، معدود و تنها شامل رشته های زیر است:

حصیر بافی ،عبابافی ، منبت ، گره سازی( گره سازی امروزدیگر رایج نیست ) گلیم ،گبه،قالی و جاجیم و رشته های گلیم و گبه به دلیل اینكه از بازارخوبی بهره مند است فعـــالمی باشد ، اماعبا بافی رو به فراموشی است. سفال گری به دلیل نبودن بودجه كافی در دسترس هنرمندان و دور بودن از مركز از كیفیت خوبی برخوردارنیست .هنرهای سنتی در این منطقه انگشت شمار است، اما در بیشتر روستاهای شهرستانهای دشتی ، دشتستان گناوه، كنگان و دیر به گبه بافی مشغولند.

در گبه بافی ، روستای شول شهرستان گناوه از اهمیت خاصی برخوردار است زیرا قدمت بیشتری درگبه بافی دارد.گبه های شول به كشورهای حوزه خلیج فارس و حتی اروپا صادر می شود.نقشه هایگبه های صادراتی توسط شركت ها سفارش داده می شود و نقش هایی است كه مورد پســند بازار اروپا است و ریشه در گبه بافی محلی ندارد.

اما بعضی از بافندگان كه نقشهای اصیل را نسل به نسل به خاطر سپرده ا ند و این گبــــــــــــه هادر خانه هاشان دیده میشود . درقدیم پشم ها و نخهای گبه رنگ نمی شد وبه رنگ طبیعـــــــــیخود پشم می بافتند و به آن گبه خود رنگ می گفتند.جاجیم بافی در استان بوشهر به گبه و قالی از بازار اقتصادی خوبی برخوردار نیست اما هنرمندان آنرا برای خودشان می بافند و همینطور اهالی برای جهزیه به فرزندانشان از هنرمندان خریداری می كنند .

حصیربافی در منطقه : دستاوردهای هنرمند حصیربافی در اكثر خانه های بوشهر دیده می شود ، اما از قیمت كمی برخوردار است و جواب نیاز هنرمندان رانمی دهد و هنرمندان به ناچار برای كسب وامرار معاش مجبورند به كار دیگری مشغول شوند .

عبا بافی : به دلیل اینكه تعداد استادكارها اندك است رو به انقراض است و اكثر هنرمندان آن افراد مسن هستند و نیروهای جوان مایل به فراگیری این صنعت نیست .

سفالگری : این رشته در این منطقه بیشتر است و نوآوری در آن مشاهده نمی شود و اكثر همت كارگاه های سفالگری صرف ساختن قلیان می شود ، زیرا هنـرمندان با این دستاوردها امــرار مـعاش می كنند وجز این درآمد دیگری ندارند و غالبا بدلیل اینكه بودجه ندارند ، دست ساخت های آنان نیز تنوع خاصی ندارد ،در صورتی كه همه آنان مشتاقند تاآنچه راكه درذهن دارند دركوره هاشان مشاهده كنند و خلاقیت خویش را در این دستاوردها به معرض نمایش بگذارند .


گبه و قالی :شاخص ترین محصول صنایع دستی استان بوشهر نوعی فرش بنام گبه است . علاوه برآن بافت انواع قالی و قالیچه در تقاط مختلف روستایی در میان عشایر ساكن در روستاها رایج می باشد .در استان بوشهر بافندگان به دو قشر تقسیم می شوند . یك عده بافندگانی هستند كه مواد اولیه را به سرمایه خوشان تهیه می كنند و می فروشند كه از وضعیت اقتصادی خوبی برخوردارند . قشر دیگر به صورت دستمزدی كار می كنند و مواد اولیه را از سایر منابع تحویل می گیرند .

سابقه تاریخی : در هر جاكه دام وجود داشته است ، انسان به كاربرد پشم گوسفند پی برده و بعدها بافت گبه و گلیم درهمان مناطق معمول شده است ، روستای شول قدمت دیرینه در گبه بافی دارد. بعد از آن سرمك ، رود فاریاب ، ده كهنه و غیره

مشخصات یك گبه مرغوب :

1-دار محكم باشد .

2-چله كشی به خوبی انجام شده باشد .

3-گره باید محكم زده شود

4-شانه به خوبی زده شود .

5-نخی را كه بعد از گره زدن می بافند ، به اصطلاح زنجیری ، كه درروستای شول به آن تپ كو می گویند به خوبی بافته شود و روی آن شانه زده شود .

نقوش و رنگهای گبه :

در این منطقه طرح ها بیشتر الهام گرفته از طبیعت است كه در محل زندگی آنان وجود دارد ، مانند نقش بز ، پرنده و درخت كه در قالی و گبه ها دیده می شود . ممكن است به صورت طرح بندی باشد ، یعنی یك قطعه از طرح در سر تا سر فرش چه در طول چه در عرض تكرار شده باشد .

طرح هندسی هم در بافته ها یشان دیده می شود گبه های این مناطق صادراتی هستند و برای كشورهای اروپایی سفارش می گیرند . گبــه های امروزی با استفاده از طـرح ها و نقش های كه به بافندگان داده می شود آماده می شود و طرح ها اصالت دیرین را ندارند . در گذشته همه گبه ها به رنگ خود پشم بافته می شد و رنگ دیگری نداشت .

نقش های گبه در روستای شول:

1-نقش دو لوزی سماور

2-نقش وسط چنگ

3-ماه و آفتاب

4-نقش حسین خانی

5-نقش كنگره ای

6-چنگ

7-قلیونی (محل اتصال دو لوزی را قلیونی می گویند)

8-نقش چنار

9-بغل خوسی

10- نقش ساده شده حیوان مانند نقش آهو كه به آن شكال می گویند .

نقش های موجود در روستای كلمه :

1-ناظم

2-گل حاشیه و چهار شاخه

3-سراب

4-نقش بلبل

5-نقش تجریه ی حیوان

6-نقش كبك روی كوه

7-نقوش شطرنجی

گلیم :

گلیم یكی از بافت های داری است كه دراكثر نقاط كشورمان بافت آن رایج است . روستای شنبه از توابع شهرستان دشتی و روستای سرمك از توابع شهرستان دشتی بخش جم و ریز از توابع شهرستان كنگان و بسیاری از روستاهای استان بوشهربه گلیم بافی مشغولند .

نقوش گلیم غالبا هندسی است ، اما در بعضی از مناطق مانند روستای سرخره (دشتستان) گلیم نقش دار ندارند و به صورت راه راه می بافند . رنگ گلیم متنوع است و به رنگهای مختلف می بافند .گاهی اوقات پشم را با رنگ گیاهی رنگ میكنند . مثلاً از پوست گردو رنگ قهوه ای می گیرند و از گل درخت گز رنگ قرمز می گیرند.

نقوش روستای شنبه :

نقوشی حوضی ،چنگ ، تهرانی كوچك ، تهرانی بزرگ ، كشكولی ، دانه بیگی نقش خراسانی.نقوش روستای سرمك آقاجاری ، نیم خانه ، انگلیسی ، نصف حوض ، بحرونی ، خشت.تگین : نوعی گلیم است كه این محصول مخصوص پختن نان است یعنی وسایل و ردنه زدن خمیر را بر روی تگین می گذرند و بر روی آن می نشینند و نان درست می كنند.

عبا بافی :

عبا بافی از رشته های صنعت نساجی است كه روزگاری در ایران و به ویژه در مناطق روستایی دارای گستردگی فراوانی بوده است . این صنعت در پاره ای از نقاط استان بوشهر مانند روستاهای تنگ ارم ، بنار آزادگان، زیارت ، سعدآباد ، بردخون ، كردوان سفلی و علیا و حومه شهر اهرم رایج بوده كه علاوه بر تأمین نیازهای روستاهای استان به كشورهای حوزه خلیج فارس نیز صادر شده است .

در حال حاضر (زمستان 1375) ارزش تولیدات عبا در سال بیش از000/216/000 ریال می باشد و تنها در سال گذشته مبلغ 000/108 مارك درآمد ارزی برای كشور داشته است .

نقوش و رنگها :

در این بافت نقشی وجود ندارد . به صورت ساده بافته می شود رنگ قهوه ای ، كرم رنگ . به ندرت مشكی است .

جاجیم :

جاجیم جزء فرآورده هایی است كه به كمك دستگاه بافندگی چهار ورودی بافته می شود . نوع دستگاه آن در مناطق مختف با هم تفاوت دارد. مثلاً در منطقه سرخره روستای شهرستان دشتستان با دار قالی جاجیم می بافند و تفاوت آن با دار قالی این است كه به آن چهار ورد اضافه می كنند.در منطقه ممریز روستای شهرستان دشتی دستگاه جاجیم بافی مختص به جاجیم است . در منطقه عیسوند دستگاه بافندگی جاجیم مانند دستگاه بافندگی عبا است .

نقوش و رنگها :

نقوش جاجیم بیشتر به صورت راه راه یا چهار خانه است و بعد از بافت روی آن را هم به سلیقه خود تزئین می كنند و به رنگهای مختلف بافته می شود.

حصیر بافی :

حصیر بافی یكی از قدیمی ترین صنایع دستی و شاید كهن ترین آنهاست كه به عنوان منشأ نساجی شناخته می شود و در بسیاری از كشورهای جهان به ویژه آن دسته از ممالكی كه به مـــواد اولیه مورد نیاز این رشته دسترسی دارند مرسوم و متداول بوده است .امروزه در مناطق مختلف كشورمان كه دسترسی به برگ درخت خرما ، ساقه گندم ، نی و تركه وجود دارد ، محصولات این رشته به صورت حصیر بافی ، سبد بافی ، مروار بافی ، تركه بافی ، چم بافی و چیغ بافی رایج است .

در استان بوشهر به دلیل فراوانی برگ و الیاف خرما و گیاهان خودرو شبیه ساقه گنــــــدم كه در اصطلاح محلی خاكه نامیده می شود. از دیر باز تولید انواع محصولات حصیری به منظور استفاده محلی و فروش در سایر بازارها در حد گسترده ای رایج بوده است و امروزه به دلیل جایگرینی محصولات كارخانه ای وعدم ثبات بازار فروش این محصولات از تولید آنها كاسته شده است و بیشتر به منظور مصرف داخلی روستائیان تهیه می گردد.

تعداد صنعتگران شاغل در این رشته در استان بوشهر بالغ بر 800 خانوار می باشد . ارزش تولیدات حصیری در سطح استان تنها در سال گذشته بالغ بر 000/000/64 ریال بوده است . در روستــاهای تابعه گناوه ، دشتستان ، دشتی ، تنگستان و كنگان حصیر بافی رایج است .

نقوش و رنگها : برای رنگ كردن برگ نخل جوهر رنگی از عطاری تهیه می كنند كه نام آن بقم است .

بقم به چند رنـــــــگ وجود دارد و به رنگهای سبز ، آبی ، بنفش و نارنجی . بقم را با زرد چوبه مخلوط می كنند تا رنگ آن جلای بهتری داشته باشد و روشنتر شود و برای اینكه رنگ تیره تر یا روشنتر شود مقدار زردچوبه را كم یا زیادتر می كنند.نقش ها در حصیر یا سبد و دیگر محصولات ذهنی بافته می شود و به صورت لوزی های كنگره دار و هندسی بافته می شود.

محصولات: مهمترین محصول حصیری استان بوشهر كه هم از نظر اقتصاد خود مصرفی دارای اهمیت ویژه ای می باشد و هم در گذشته در امارت متحده عربی دارای بازار مناسبی بود. نوع فرش حصیری به نام تك است كه معمولاً به عرض ده سانتی متر بافته می شود و سپس به اندازه عرض مورد نظر قطعات ده سانتی حصیری در كنار یكدیگر دوخته می شود.

از این محصول به منظور پوشش سقف كپرهای روستایی نیز استفاده می شود زیرا به دلیل نوع بافتنش به راحتی آب باران را از خود عبور می دهد. محصول دیگر به نام مغرف كه نوعی زنبیل كوچك است .تویزه محصول دیگری است كه دارای قابی دایره ای شكل است و بیشتر به عنوان جای نان مورد استفاده قرار می گیرد.تلی محصول دیگری كه ظرف مناسبی برای نگهداری گندم ، جو و سایر حبوبات و غلات است .

سپك : ظرفی سینی مانند است و برای پاك كردن گندم مورد استفاده قرار می گیرد.

كنده :جای نگهداری میوه است .

چاكان: سبدی برای جمع آوری خرما است و به عنوان كفه ترازو و نیز مورد استفاده قرار می گیرد.

بادبزن : كه در انواع مختلف كوچك و بزرگ و ریز و درشت با تزئین و نوار دوزی رنگی بافته می شود.

طناب : كه برای بالا رفتن از درخت خرما یا بالا كشیدن دلو آب از چاه مورد استفاده قرار می گیرد.

كلاه حصیری: در اندازه های مختلف و به صورت ساده یا رنگی بافته می شود.

سفالگری :

به دلیل اهمیت حیاتی آب در منطقه كم آب و محروم بوشهر ، ساخت وسایلی كه بتواند نقشی در خنك كردن و خنك نگهداشتن آب داشته باشد از دیر باز مرسوم بوده و كارگاههای سفالگری كنگان و برازجان در جوار تهیه و تولید وسایل خنك كننده آب كه در اصطلاح محلی به آن حبانه می گویند به ساخت سایر فرآورده های سفالین از قبیل كوزه آب ، كوزه قلیان ، سر قلیان ، كشك ساب و غیره مشغول بوده اند كه این محصولات غالباً بدون لعاب به بازار عرضه می شده اند.در حال حاضر علاوه بركارگاههای سفالگری كنگان و برازجان در شهرستان دشتی و بندر دیلم نیزكارگاههای سفالگری وجود دارد.

نقوش و رنگها :

بیشتر سفال ها به رنگ قهوه ای ـ حنایی و سبز دیده می شود و نقش ها به صورت گل و برگ كنده كاری به صورت مارپیچ و نقش های لوزی وجود دارد.

منبت :

منبت سازی یا منبت كاری عبارت است از برجسته كاری روی چوب به نقوش مورد نظر و برای منبت دو روش عمده به كار می رود : در روش اول چوب یكپارچه به وسیله مغار و سوهان برجسته می شود(تراش زمینههای ) ودر روش دم قطعات چوب جداگانه بوسیله مغار سوهان تراش شده و سپس كنار هم مطابق با طرح چیده می شودند (زمینه معمولاً چوبی است ) منبت كاری در زمان قاجاریه در شهر بوشهر به اوج رسیده بود و قبل از آن هم ممكن است كه وجود داشته اما آثاری به جای نمانده است .

نقوش و رنگها :

بیشتر نقش ها طبیعت ، گل و مرغ، نقوش تجریدی حیوانات و نقوش اسلیمی مشاهده می شود و از رنگ خود چوب استفاده می شود.

گره چینی :

گره چینی عبارت است از اتصال قطعات چوبی بوسیله اتصالات چوبی به نحوی كه نقش گره ای در آن مشاهده شود. برای گره چینی كه اغلب مشبك و همراه با شیشه (ولی چند تكه ) ساخته می شود نیاز به یك طرح گره ای است كه بر اساس آن قطعات چوبی را به طول و ضخامت مورد نظر بریده و سپس بسته به جای آن از نوع اتصال مناسب آن استفاده می كنند . در گره چینی اتصالات زیادی به كار می رود و ممكن است بر خلاف و سایل زیر ساختی در یك اتصال آن از چندین قطعه چوب استفاده شود و یك اتصال چندین چوب را به هم متصل كند. امروزه دیگر گره چینی در بوشهر رایج نیست اما در دوره قاجاریه بسیار مورد استفاده و رواج داشته ولی امروزه هنرمندان تنها به مرمت آن مشغولند.

نقوش و رنگها :

در كار گره كاری نقش ها به شرح ذیل می باشد1ـ پنج شمس مربع 2ـ هفت بند قوسی 3ـ شش بند قوسی 4ـ هشت قول 5ـ چهار قول 6ـ هشت شمس مربع 7ـ هلال خورسیدی 8ـ هلال كمانی 9ـ هلال تیز

موسیقی سنتی :

انواع سازها در استان بوشهر :

سازهای بادی شامل :

1ـ نی انبان 2ـ نی جفتی 3ـ نی تكی

سازهای پوستی شامل :

1ـ دمام 2ـ دایره و همراه كننده سازها سنج و بوق است .

نی انبان از دو قسمت تشكیل شده : 1ـ دسته كه از چوب ساج ساخته شده است . در دسته نی انبان دو نی وجود دارد كه هر كدام شش سوراخ دارند و با دست می تواند هفت نت را اجرا كند.

2ـ پوست نی جفتی: بلند تر از دسته یا نی ،‌نی انبان است و فاصله بین سوراخ هایش بیشتر است . در نی جفتی دیگر پوست وجود ندارد و هوای داخل نی را با دهان كنترل می كنند ، در صورتی كه در نی انبان هوای داخل را با هوایی كه در داخل پوست است كنترل می كنند.از دمام ، بوق و سنج در مراسم عزاداری ، عاشورا و وفات حضرت علی (ع ) و غیره استفاده می كنند.از نی جفتی و نی انبان در مراسم جشن و سرور استفاده می كنند.

بوق:از شاخ قوچ است این شاخ از هند وارد می شود و هر چه پیچش آن بیشتر باشد مرغوبتراست

 لینک های مرتبط :

معرفی استان بوشهر